Blog van 'n conflictbevrijder

Keer naar binnen.

‘Ach joh, ga er toch boven staan’, verzucht je partner berustend, terwijl jij nog middenin je verhaal zit over het zoveelste incident met je collega.

Woest kijk je hem aan, met vermorzelende blik.

‘Ik ga me echt niet, net als zij, verlagen door erboven te gaan staan!’ roep je opgewonden. ‘Jij snapt er ook helemaal niks van! Erboven staan, dat is nou precies wat zij alsmaar doet. Dat onuitstaanbare, arrogante zijkwijf! Ja, jij hebt makkelijk praten, vanuit je luie stoel hier’, voeg je er nog snerend aan toe, ‘Jij had je baan trouwens allang opgezegd!’

Oeps. Verkeerde opmerking, denkt je vriend. Dat gaat nog ff duren vanavond.

Niet los kunnen laten

Soms is er geen haar op je hoofd die wil loslaten. Geen denken aan! Je bent superkwaad en vindt dat je daar alle recht toe hebt. Zolang je overweldigd wordt door je emotie stromen de stresshormonen volop door je lijf en kun je ook niet loslaten, al zou je willen. Maar na een poosje neemt de emotie wat af, en wat doe je dan?

Ga je ze dan bewust weer lopen aanwakkeren? Of doe je een stapje terug, en ga je over op zelfreflectie en constructieve zelfsturing?

Zolang je geindentificeerd bent met je woede, zit je vast in verwijt en slachtofferschap en draag je uit dat de ander moet veranderen. Dat gebeurt alleen nooit. Wat wel gebeurt is dat je jouw welbevinden afhankelijk maakt van het gedrag en de boodschappen van de ander, en het conflict de volle ruimte krijgt om te groeien.  

Niet los willen laten

Soms vind je echter een bepaalde gebeurtenis zo onrechtvaardig en oneerbaar, dat je het - ook na de eerste emotionele respons - niet over je hart kunt krijgen om los te laten. Je voelt je bij wijze van spreken verplicht aan je eigen emotionele reactie. Je denkt: als ik mijn verontwaardiging hierover laat varen ben ik zelf een lul. Dan val ik mezelf af.

Je emotie wijst je dan heel direct en onversneden op een waarde die wezenlijk is voor wie je bent. Een waarde waarmee je je wilt identificeren en waar je voor op wilt komen.

Dat is prima. Bedenk alleen, dat de ander niet ontvankelijk zal zijn voor jouw boodschap, zolang je je emotie als koevoet gebruikt om bij de ander binnen te komen. Voordat jouw echte boodschap door is kunnen dringen, is hij of zij al afgehaakt op de (dwingende, claimende) energie die je uitzendt.  

Verkeerd loslaten

Loslaten is meestal goed, behalve als je loslaat uit agressie of angst.

Agressief loslaten is bijvoorbeeld: onder het mom van 'eigen verantwoordelijkheid' het probleem volledig bij de ander neerleggen. Dit kan een mooie truc zijn om je eigen aandeel in de verantwoordelijkheid (onbewust) te verdoezelen en ontlopen. Een truc die volop toegepast wordt, ook op het werk. Bijvoorbeeld als ziekte geheel op de kap van de werknemer wordt geschoven (die het zogenaamd niet aan kan), terwijl de werkorganisatie of sfeer ziekmakend is. 

Bij loslaten uit angst moet je denken aan het met een wijde boog om een bepaald probleem of persoon heenlopen. Of uit onzekerheid maar nergens over beginnen. We hebben het hier over vermijdingsgedrag. 

Van verkeerd loslaten krijg je vroeger of later geheid de rekening gepresenteerd. Je dacht het probleem te ontlopen, maar wat blijkt: het komt bij je terug. Omdat je niet helemaal eerlijk bent geweest naar jezelf en de ander.

Onverschilligheid

En dan onverschilligheid. Dat is eigenlijk geen loslaten, maar een teken van ‘niet verbonden voelen met’. 

Het niet verbonden voelen is een teken van diepe onwetendheid en kan daarom moeilijk verweten worden. Onverschilligheid snapt niet, voelt niet, weet niet en ziet niet dat wij één groot communicerend vat zijn met elkaar. Dat interafhankelijkheid een feit is. Dit kan een mens snoeihard raken. Onverschilligheid is destructief voor een relatie en wordt wel de tegenpool van liefde genoemd. 

Als ik een klein adviesje mag geven: ben je een gevoelsmens en krijg je onverschilligheid tegenover je: neem afstand en trek je zo mogelijk terug. Je grijpt in een groot zwart gat. 

En nu een vies praatje, om goed te onthouden

Terug naar het echte loslaten. Dit is dus vooral lastig als je in de greep van je emoties bent: als die zich niet zomaar opzij laten schuiven en zich steeds opnieuw aandienen. Als gebeurtenissen 'zwaar op de maag' liggen cq 'onverteerbaar' kun je last krijgen van buikpijn en obstipatie, wat dus signalen van onverteerde emoties zijn. Moeite met loslaten, uit zich dan ook vaak in problemen met de ontlasting.

Nou kan ontlasting moeizaam verlopen, maar uiteindelijk komt wat erin zit, eruit, toch?

Hoe gezonder je eet en hoe meer je beweegt, hoe gemakkelijker het gaat. Je hoeft er weinig voor te doen. Het komt vanzelf.

Dit geldt ook voor het loslaten van emoties. Bij een gezond mentaal proces, waarbij je je voedt met constructieve gedachten en je emoties onder ogen ziet uit, voltrekt het zich vanzelf. Het kan wat tijd kosten, zeker, maar het komt vanzelf goed.

Blijf je daarentegen je negatieve gedachten en emoties voeden dan wel wegdrukken, dan raakt je geest ‘geobstipeerd’ (geblokkeerd), en kun je geestelijke, maar ook lichamelijke problemen verwachten.

Want die twee - lichaam en geest - zijn tenslotte samen één.

Hoe je loslaten gemakkelijker maakt voor jezelf

De les.

Om je te ontlasten trek je je terug: je doet de deur op slot en gaat zitten. Middenin je eigen stank.

Om emotioneel los te laten moet je ook naar binnen: naar jezelf toe. Stop met je bezighouden met de ander en wend je naar je eigen emoties. Duw die vervelende agressieve of angstige gedachten niet weg, maar laat ze gewoon rustig komen en observeer ze met alle nieuwsgierigheid die je in je hebt. Wees ermee, zonder oordeel.

Je hoeft de situatie niet te aanvaarden, maar je gevoelens over de situatie.

En als je dan zo bij jezelf bent, kun je er zomaar achter komen dat je emoties helemaal niet zo grijpbaar zijn. 

Hoe langer je er bij stil staat, hoe vluchtiger ze worden. Prima. 

Maar blijf nog even zitten, misschien komt er nog wat.   

De bonus van begrip, aandacht en geduld (voor jezelf)

Als je tijd neemt voor jezelf komt soms spontaan de oorzaak van je (over)gevoeligheid bovendrijven, waardoor het actuele conflict in een ander daglicht komt te staan. Misschien besef je dat bepaalde zaken mogelijk aan jouw oog onttrokken waren, of lukt het je de controle los te laten en je over te geven aan ‘de grotere waarheid’. We hebben allen immers slechts een beperkt zicht. 

Hoe dan ook, op een goed moment is de negativiteit zodanig verwerkt, dat je weer ruimte voelt in je geest.

Vaak trekt de grauwsluier van de stress, onvrede en negativiteit op, op het moment dat je de logische en natuurlijke argumentatie vindt. Je blik wordt helderder, objectiever, of zo je wilt: zakelijker.

Idealiter is dan het moment aangebroken om de zaak af te handelen.

Wil jij versneld een heldere blik en daarmee voorkomen dat je emoties al te zeer door de zakelijke afhandeling fietsen, weet je welkom in de Vrijplaats®. 

Groet, Alexandra

Gerelateerde blogs

Hoe je gierende onmacht te bezweren bij conflict (dl1 casus) 

Hoe je gierende onmacht te bezweren bij conflict (dl2 recept) 

Goede redenen om conflict niet aan te gaan 

Wat iedereen zou moeten weten over conflicthantering. De gouden tip.

Wil je onze belangrijkste blogs (en meer) via je email ontvangen?

Abonneer je op het tweewekelijks E-zine Ontstressen in Zorg en Welzijn

Annemarie zit thuis.

Ze weet niet wat ze heeft, maar ze voelt zich verre van goed. Ze heeft nergens meer zin in.

De bedrijfsarts vroeg haar wat er aan scheelde, maar daar had ze zo maar geen antwoord op.

‘Welke fysieke klachten of ze had? Of haar relatie met haar leidinggevende goed was? Hoe de sfeer op de afdeling was? Of ze haar werk nog wel leuk vond? Of er thuis dingen speelden?’

‘Weet ik veel’, had ze gedacht. ‘Het is allemaal pet.’

‘Ik ben gewoon moe’, had ze gezegd. ‘Ik kan iedereen wel schieten, en ik kan het niet meer opbrengen om naar mijn werk te gaan. Verder weet ik het niet.’

Het zal wel aan mij liggen

‘Misschien heeft u even tijd nodig om tot uzelf te komen’, zei de bedrijfsarts. Ik stel voor dat u een time-out neemt; komt u over twee weken maar terug.’

Dat is morgen dus, maar Annemarie weet nog steeds niet waarom ze zo moe is.

Ze meldde zich ziek na die ruzie over haar inroostering, maar om dat nou de oorzaak te noemen?  

‘Al slaat u me dood’, zegt ze de volgende dag tegen de bedrijfsarts: ‘ik weet het echt niet, het rommelt aan alle kanten. Een midlife crisis misschien?

De bedrijfsarts kijkt haar vorsend aan. ‘Wat denkt u: ligt het probleem meer aan uw kant, of aan de omstandigheden op uw werk?’

‘Aan mezelf’, zegt ze, om er vanaf te zijn.

Daar kan niemand iets op aan te merken hebben denkt ze bij zichzelf.    

Maak daar maar eens chocola van

Nou is het natuurlijk de taak van een bedrijfsarts om door te vragen. Maar dan nog blijft deze voor zijn diagnose afhankelijk van het bewustzijn, referentiekader en communicatiemogelijkheden van zijn patiënt.

Als deze de dag ervoor toevallig iets over een burn-out gelezen heeft, en zichzelf daarin herkent, komen al gauw tekstflarden naar boven drijven die de bedrijfsarts in die richting doen denken. Heeft deze persoon net een langdurend telefoongesprek gevoerd over mobbing, dan zal het conflictueuze van de werkomstandigheden wellicht wat meer worden aangeduid. Is hij of zij thuis met een knallende ruzie vertrokken, dan zal de werk/privé-balans wat eerder in beeld komen, etc.

Het moge duidelijk zijn dergelijke accentverschillen tot verschillende diagnoses kunnen leiden.  

Mensen lopen soms jaren rond met verschillende diagnoses door verschillende professionals, met remedies die elkaar nog bijten ook. Wat een kermis!

In Annemarie’s geval besluit de bedrijfsarts dat er sprake is van een karakterologisch en werkgerelateerd probleem en adviseert een coach. Zo kwam ze bij mij in de Vrijplaats. 

Van welke planeet komt deze oplossing?

Bij een diffuus beeld, zoals het bovengenoemde, kun je beter de situatie als geheel onder de loep nemen, dan focussen op symptomen. De Vrijplaats biedt mensen de ruimte om alles wat hen dwars zit aan de orde te stellen, of het nou om  fysieke, emotionele, relationele, funcionele, organisationele of juridische zaken gaat: alles kan ingebracht worden en het probleem wordt opgepakt waar het werkelijk ligt. In samenhang met wat verder speelt. 

Kijk je namelijk vanuit een bepaalde professionele invalshoek naar een probleem, bv alleen vanuit een medische (bedrijfsarts), of functionele (leidinggevende), of organisationele (P&O) invalshoek, dan wordt de zaak alleen door die bril bekeken en beoordeeld.

De bijbehorende oplossingsstrategieën bieden echter lang niet altijd voldoende uitweg uit een probleem. Ze schieten het doel van herstel, of juist werkhervatting, soms volledig voorbij. 

Want die psychische hulp bij traumaverwerking is wel goed, maar zijn daarmee de verstoorde verhoudingen opgelost bij terugkeer op het werk? En komt het probleem van de werkorganisatie wel in beeld? En dat van de mantelzorg? Was dat niet wat ‘patiënt’ feitelijk de das om deed?

Alleen met een integrale benadering krijg je zicht op de verschillende aspecten in hun samenhang. Dit biedt de mogelijkheid om meerdere smeerpuntjes tegelijk in de gaten te houden, zodat de staart niet met de hond gaat kwispelen. 

Botsauto’s 

Als begeleider is het dus van belang om enerzijds oog te hebben voor de  verschillende (botsende) meningen en opvattingen, signalen, standpunten en conclusies, maar daarnaast ook heel goed contact te houden met de vrije ruimte daar tussen.  

Die oordeelvrije ruimte heeft een mens nodig.

Niet alleen voor verwerking (een mens moet voelen, om letsel te genezen), maar ook voor het vinden van praktische uitwegen, die binnen de gegeven beperkingen niet alleen mogelijk, maar ook haalbaar zijn.

Bij het woord 'kermis' denk ik opeens aan de botsauto's. Een mooie metafoor, want wil je heelhuids uit een persoonlijke crisis komen, dan moet je - net als in de botsautootjes vroeger - slim gebruik maken van de ruimtes die vrijvallen, van de restruimte. Minder rest- of regelruimte betekent zwaardere botsingen. En meer kans op letsel.  

Voldoende vrije ruimte is dan ook geen luxe, maar voorwaarde om het er heelhuids van af te brengen. Om de draai mogelijk te maken. 

Integrale aanpak die zelfsturing faciliteert

Wij zijn ervan overtuigd dat 'vaag verzuim' heel wat sneller terug te dringen zou zijn als mensen, alvorens bij specialistische dienstverlening aan te kloppen, eerst ergens terecht zouden kunnen waar het hele verhaal verteld kan worden. Waar ze geholpen worden zichzelf te voelen. Van daaruit kan de draai naar constructieve zelfsturing gemaakt worden. En komt werkhervatting weer in beeld. 

Zelfsturing is echt het centrale begrip, want uiteindelijk kan geen enkele 'autoriteit' onze moeilijkheden voor ons oplossen en ons vertellen hoe we moeten leven. 

De meest duurzame en zinvolle verzuimbenadering is dus: mensen leren zichzelf constructief aan te sturen. 

© Alexandra van Smoorenburg en Paul Sträter

Gerelateerde blogs

Ook toe aan minder professionaliteit?  

Van zelfsturing naar leiderschap

Wil je onze belangrijkste blogs (en meer) via je email ontvangen?

Abonneer je op het tweewekelijks E-zine Ontstressen in Zorg en Welzijn

De bron van het verstand is 'weten'

De bron van het hart is 'liefde'

De bron van het lichaam is 'vitaliteit'

De bron van de ziel is 'eenheid'

Ali Hameed Almaas

Anders-zijn is vaak niet gemakkelijk. Het roept nogal eens nare reacties op.

Toch hoeft het niet perse een kruis te zijn! 

Er zijn mensen voor wie hun anders-zijn de poort naar nieuw bewustzijn is.

Zoals bij kunstenares Sue Austin.

Toen zij 16 jaar geleden 'haar krachtstoel' (rolstoel) kreeg voelde ze zich enorm bevrijd. Terwijl anderen vooral haar beperkingen zagen, voelde zij vooral verwondering over de elegantie waarmee ze zich rollend en zwemmend door de wereld kon bewegen. Je ziet haar hier koraalriffen verkennen, helemaal vrij, net als ieder ander. Inspirerend! 

Gerelateerde blogs

Gelijke behandeling. Van gedragscode naar gedrag. 

Schoonheid in de mens. (gedicht)

Wil je onze belangrijkste blogs (en meer) via je email ontvangen?

Abonneer je op het tweewekelijks E-zine Ontstressen in Zorg en Welzijn

Vorige week was ik op een interessante bijeenkomst van Art.1 Midden Nederland, over het nut van gedragscodes.

Deze organisatie houdt zich bezig met de bestrijding van discriminatie.

Het eerste artikel van onze Grondwet stelt dat gelijke gevallen, gelijk behandeld dienen te worden.

Dit betekent niet dat we allemaal gelijk zijn, maar dat we gelijkwaardig zijn en daarom gelijke behandeling verdienen.

Ongelijke behandeling, op grond van leeftijd, geslacht, ras, religie, levensovertuiging, seksuele gerichtheid, politieke gezindheid, lichamelijke of geestelijke beperking is niet toegestaan in Nederland. Dat is discriminatie.  

Ongelijke behandeling niet zomaar op 1 

Ik had er nooit eerder over nagedacht, maar dit punt zal niet zomaar op de eerste plaats zijn beland.

'Iemand' is zo intelligent geweest om te bedenken dat het zonder dat gelijkheidsbeginsel en discriminatieverbod tamelijk lastig zou worden om het verder nog over rechtvaardigheid te hebben.

Terecht.  

Want hoe kwetsend is het, als iemand je laat voelen dat jij er niet zo toe doet. Dat je net zo goed kunt opdonderen.

Die pijn roept veel agressie op. Want verdriet slaat.

Zonder gelijkheidsbeginsel zou samenleven al gauw een zooitje worden. 

Desondanks komt ongelijke behandeling volop voor. Veel meer dan je denkt.

Op het werk, op scholen, in clubjes, winkels, in de horeca, in kerken. Door iedereen. 

Blijkbaar is het heel verleidelijk om bepaalde mensen uit te sluiten… bewust of onbewust.

Dat we het doen, hebben we zelf vaak niet eens in de gaten.

Gelukkig kost het veel geld

Maar het mag dus serieus niet.

Daarom is het behalve in de Grondwet, ook nog in allerlei andere wetten opgenomen, zoals in de vernieuwde Arbeidsomstandighedenwet van 2007.

Men kwam er namelijk achter dat discriminatie, net als seksuele intimidatie, agressie en geweld, pesten en werkdruk (psychosociale arbeidsbelasting) veel voorkomt op de werkvloer en dat het mensen beschadigt en ziek maakt. En verschrikkelijk veel centen kost. Niet alleen qua ziekte-, verzuim- en vervangingskosten, maar ook qua productieverlies: de zogenaamde 'verborgen kosten'.

Gelukkig maar, want anders was er vast nooit zo’n punt van gemaakt.

Sinds 2007 moeten werkgevers dus jaarlijks in kaart brengen welke risico’s bij hen spelen, en een preventieplan maken. Doen ze dat niet, dan kunnen ze een flinke boete aan hun kont krijgen, van de Inspectie SZW.

Dan kost het nog meer geld. 

Niet bij ons

Nou doet het vreemde fenomeen zich voor, dat managers vaak denken dat het bij hen niet voorkomt.

Omdat niemand klaagt.

Maar wie dat gelooft is echt naïef. 

Geen klachten betekent gewoon dat het niet veilig genoeg is, zeker als het een grotere organisatie betreft.

De onveiligheid kan in het management zitten, want niet alle leidinggevenden zijn lievekes, maar ook in de manier waarop het geregeld is. Vaak weten medewerkers niet naar wie te gaan: naar de leidinggevende, de OR, P&O? ‘Mag ik zelf zomaar naar die vertrouwenspersoon stappen?!’  

Daarbij zijn medewerkers vaak bang dat men aan de haal gaat met hun info, of dat het doorgebriefd wordt.

Mensen die zich bedreigd voelen kijken enorm de kat uit de boom.

Ze zitten niet te wachten op nog meer ellende en kijken wel 10 keer uit tegen wie ze wat zeggen.

Zorg daarom als organisatie voor een heldere procedure (op de website) en breng het onderwerp zelf regelmatig te berde, via overleg en de interne communicatiekanalen.

Zo hou je het binnen de perken

Mieke Janssen, directeur Art.1 Midden Nederland, vergeleek het met onkruid wieden.

‘Ongelijke behandeling is er, ga daar gerust van uit. Door te werken aan een goede werksfeer en goede omgangsvormen hou je het binnen de perken. Gaat het desondanks fout, gebruik dan het instrument van de gedragscode. Die gedragscode geeft richtlijnen inzake gewenste omgangsvormen, integriteit en de omgang met sociale media. Op www.art1.nl en op www.gedragscode.nl vind je verschillende goede voorbeelden, die je gratis kunt downloaden. 

Maar neem die gedragscode nou niet klakkeloos over!

Laat medewerkers met elkaar uitmaken wat ze gewenst gedrag vinden en betrek ze bij het opstellen ervan. Dat is het aller-allerbeste preventiemiddel.’

Van gedragscode naar gedrag 

Laat mensen dus zelf ontdekken wat voor hen gewenst gedrag is. Daag ze daarbij uit om dit zo concreet en toetsbaar mogelijk te formuleren. Hoe praktischer het wordt, hoe beter het gaat werken. Een leuke en eenvoudige methode die je daarbij kan helpen is de Omkeermethode. Die gaat zo:

Kies wat containergrippen, zoals ‘collegiaal’, ‘respectvol’, 'gelijkwaardige omgang' en/of ‘gelijke behandeling’.

Laat mensen in groepjes van twee, vijf gedragingen noemen die niet collegiaal, respectvol etc zijn.

Niet respectvol is bijvoorbeeld: uitkafferen, bellen of sms’en tijdens overleg, te laat komen, de telefoon niet opnemen voor de ander, niet laten uitspreken.

Laat hen dit dan omkeren naar wat dan wel respectvol, collegiaal etc is. In positieve bewoordingen, bijvoorbeeld:  

Uitkafferen wordt omgekeerd naar: we brengen het geduld op om naar elkaar te luisteren, ook als we het totaal niet eens zijn met de ander.

Bellen/sms’en tijdens overleg wordt omgekeerd naar: natuurlijk mag je telefoon na het werkoverleg weer aan!

De regels die aanspreken komen daarna in de afdelingscode.

Doordat het eigen regels zijn, zijn ze gemakkelijker naleefbaar.    

Meld het op zijn minst

Als er bij jou op het werk sprake is van ongelijke behandeling op grond van leeftijd, of geaardheid of zo, kijk dan eens op de website van Art1 Midden Nederland voor tips wat je kunt doen om de situatie te verbeteren. Ook als je geen verdere stappen wilt zetten kun je er je ervaring (anoniem) melden. Hierdoor weten zij beter wat er speelt in het land en kunnen zij via een omweg (door publiciteit) toch iets voor jou en anderen betekenen.

Officieel mogen ze alleen voor de regio Utrecht werken, maar ik denk niet dat ze de hoorn op de haak zullen gooien als je van daarbuiten belt.

Je wordt er allicht wijzer van.

©Alexandra van Smoorenburg

Gerelateerde blogs

Psychosociale arbeidsbelasting op de agenda, maar hoe nu verder?

P&O en psychosociale arbeidsbelasting. De logistiek van de oplossing (artikel)

Psychosociale arbeidsbelasting, een ‘nieuw’ arbo risico (artikel) 

Wil je onze belangrijkste blogs (en meer) via je email ontvangen?

Abonneer je op het tweewekelijks E-zine Ontstressen in Zorg en Welzijn