Blog van 'n conflictbevrijder

R. de Pauw, Kind troost moeder, ongedateerd

Grenzen aangeven is lang niet altijd het probleem; wel ze te voelen! Daar schort het bij veel vrouwen nogal eens aan. Een van de manieren om daar meer grip op te krijgen is het helen van de moederwond. Want die zit maar al te vaak onder dit probleem verborgen. Een moederwond maakt dat veel vrouwen machteloos over hun grenzen (laten) gaan en geen ‘ja!’ kunnen zeggen tegen de krachtige vrouw die ze diep van binnen wel zijn. 

Wat is een moederwond?
In 'Discovering the inner mother' [NB nu vertaald in het Nederlands!] omschrijft Bethany Webster de moederwond als de wond in het hart van een dochter, die bewust dan wel onbewust veroorzaakt is door haar moeder. Nu zijn moeders die verwonden zelf ook altijd verwonde dochters. Moederwonden worden dan ook van generatie op generatie doorgegeven, totdat er een dochter is die de moed en het inzicht heeft haar moederwond te helen. Het helen van die wond is een pijnlijke klus, maar lang niet zo pijnlijk als door blijven gaan in de overlevingsmodus en deze wond aan je kinderen doorgeven. In dat geval zul je je waarschijnlijk nog een tweede keer verwonden, en nu aan je eigen kinderen, want onbewust gedrag jegens je kinderen komt meestal als een boemerang bij je terug.  

De pijn van het vrouw-zijn
Toch getuigt de moederwond niet per se van een persoonlijk trauma. Het is deels ook een collectief trauma. Denk aan de ingeademde pijn van het vrouw-zijn in traditionele (religieuze of etnische) omgevingen waarin vrouwen verondersteld worden (en soms zelfs gedwongen worden) een ondergeschikte rol te spelen. Omgevingen waar vrouwen geconditioneerd worden zichzelf als ‘minder dan’ en ‘niet waardig’ te zien. Waar dit minderwaardigheidsgevoel al generaties lang in de psyche van de vrouw verankerd zit hebben deze allemaal problemen met het aangeven van hun natuurlijke grenzen en behoeften... Dus in feite met simpelweg zichzelf mogen zijn. 

Onbedwingbaar verlangen naar bevestiging
Webster beschrijft dat het bepaald niet gemakkelijk is om je uit de moederwond te bewegen. Met name in geval van persoonlijk trauma. Als je erg gekwetst bent door je eigen moeder kan dat een diepe poel van verdriet in je veroorzaken, die vertragend en blokkerend werkt op het realiseren van je doelen en dromen. Vrouwen met een moederwond kunnen vaak maar moeizaam liefde en/of succes manifesteren. En als hen dit wél lukt, hebben ze vaak 'ergens' het gevoel dat dit niet helemaal okay is. Dat ze daarmee niet loyaal aan hun moeder zijn. Omdat die hen immers leerde zich gedeisd te houden en niet af te wijken. En dus riskeren ze met hun (eventuele) succes misschien wel haar liefde en goedkeuring! Wat het allerlaatste is wat een dochter met een moederwond wil...

Want het lijkt een gegeven te zijn dat vrouwen met een moederwond vaak héél erg lang een onbedwingbaar en onstilbaar verlangen naar bevestiging en waardering van hun moeder houden. Simpelweg omdat ze die in hun jeugd, toen ze daarin nog superafhankelijk van hun moeder waren, zo zeer ontbeerden.... Diep van binnen blijft er een schreeuwend verlangen dat ze ooit zal zien dat je wel degelijk een goede dochter bent, iemand om van te houden... en het gat in je hart alsnog gedicht zal worden.

In de val van de loyaliteit
Loyaal zijn aan moeder is een mooie eigenschap, die echter kwalijk uit kan pakken. Want vanuit het diepe verlangen hun moeder te behagen kiezen veel dochters met een moederwond er voor om - uit angst voor afwijzing en conflict - hun eigen licht dan maar te dimmen. Bang als ze zijn om zich daarmee het verdriet en/of de woede van hun moeder op de hals te halen, omdat dit haar nooit gelukt is. 

Het diepe verdriet of de toorn van moeder kunnen dochters met een moederwond vaak niet aan. Omdat ze simpelweg niet in hun kracht staan. En ze staan niet in hun kracht, omdat ze heel diep van binnen gehinderd worden door de vraag: ‘Ben ik eigenlijk wel iemand om van te houden?’ 'Als de ander me beter leert kennen val ik vast door de mand.' Wat natuurlijk super ondermijnend is voor al je andere relaties, met name de intieme…

Jezus Mina, wat zijn dat voor moeders?!
Misschien voel je kwaadheid in je opborrelen als je dit leest. Want wat zijn dat voor verschrikkelijke moeders die hun kinderen hun liefde onthouden?! En ja, je hebt absoluut recht op je verontwaardiging daarover hoor, maar nogmaals: die moeders zijn zelf ook slachtoffers. Slachtoffers die ook delen van zichzelf moesten opofferen om het te overleven. En die soms een diepe pijn en woede daarover met zich meedragen. Onbewuste slachtoffers, worden onbewust daders.

Hun ‘daderprofiel’ ziet er trouwens in grove lijnen zo uit: 

• Sommigen zijn aanvallend naar hun kind en bekritiseren, vernederen en minachten haar. Dochterlief kan het met geen mogelijkheid goed doen, wat zelfhaat genereert bij het kind; 
• Anderen zijn fysiek en/of emotioneel afwezig voor hun dochter, waardoor het kind niet gezien is in haar behoeften en het gevoel heeft aan haar lot te zijn overgelaten. Ook dit slaat een diepe wond* 
• En dan zijn er nog de moeders die hun dochter overheersen met hun wil. Die haar constant lopen te vertellen wat goed is en wat niet, en hoe ze zou moeten leven en denken. Waardoor het kind geen ruimte ervaart en het gevoel heeft dat haar wil er totaal niet toe doet. Ook mega vervelend en ontkrachtend dus.

In alle bovengenoemde gevallen geldt: en voel dan je behoeften en grenzen maar eens, als die er toen je nog klein was never nooit toe deden…

Hoe weet je nou of de moederwond ook bij jou speelt en heling behoeft?
Vraag jezelf dan simpelweg eens af of jij leed onder de relatie met je moeder. Verlangde je bijvoorbeeld naar haar aandacht, die zij je echter niet kon of wilde geven? Werd er veel van jou verwacht, ook zaken waar je eigenlijk nog niet oud genoeg voor was? Werd je gezien en begrepen in jouw behoeften en gevoelens? Was er een storende dynamiek tussen jullie, waar jij onder leed?

Overigens is de moederwond er in alle soorten en maten. Je herkent deze wond bij jezelf als je  er sterk toe neigt om:

• jezelf te vergelijken. Als je heel onzeker bent over wie je bent en vaak het gevoel hebt niet goed (genoeg) te zijn. Dit maakt je besluiteloos, wat er mede voor zorgt dat jezelf altijd maar met anderen loopt te vergelijken.
• jezelf te schamen. Als je heel vaak denkt dat er iets mis is met je, of dat je gefaald hebt. Als je jezelf maar een eng mens vindt en denkt dat je mensen afschrikt. Dit zorgt ervoor dat je gauw denkt dat jij moet veranderen en aan jezelf moet werken (jezelf moet verbeteren!), niet voor jezelf, maar voor de ander.
• niet voor jezelf opkomen. Als je je grenzen en behoeften slecht voelt en daardoor slecht aangeeft, en je je heel gemakkelijk laat beïnvloeden. Vaak tolereer je ook véél te lang dat anderen je slecht  en/of niet respectvol behandelen.
• jezelf te ontkrachten. Als je jezelf iedere keer maar verontschuldigt en kleiner maakt dan je bent. (Wat een manier is om liefde te krijgen.) Dit kan zomaar uitmonden in angst om volwassen te worden en een stabiel en zelfstandig leven op te bouwen.
• jezelf teveel weg te cijferen. Als je meent geen andere keus te hebben dan jezelf weg te cijferen, waarbij je je niet afvraagt of je dat wel echt wil. Dat je bijvoorbeeld de zorg voor een familielid op je neemt, maar meer uit verplichting dan uit liefde. Omdat 'iemand' het nu eenmaal moet het doen. En die iemand ben jij dan maar, want wie anders? Wat een snoeiharde manier van zelfontkrachting kan zijn...
• je schuldig te voelen. Als je heel gauw het gevoel hebt de ander te kort te doen, of niet genoeg te hebben gedaan. Wat echt devastating kan zijn!
• jezelf af te kraken. Als je altijd en eeuwig jezelf loopt te bekritiseren. Nee, vrouwen met een moederwond zijn echt niet gauw tevreden met zichzelf! En pssst... als je diep in hun hart kijkt: ook niet met anderen trouwens...  
• jaloezie te voelen. Als je regelmatig competitie met andere vrouwen voelt, vooral op momenten dat het niet zo goed met je gaat. In principe probeer je het wel weg te stoppen, maar dan kan het er toch zomaar uit komen. Via overdreven star, of dominant gedrag bijvoorbeeld. 
• jezelf te saboteren. Als je sterk de neiging hebt je aandacht te richten op dingen die niet goed zijn, of mis kunnen gaan. Waarmee je je eigen geluk saboteert. Want het gevolg hiervan is veelal uitstelgedrag, omdat succes je op een bepaalde manier beangstigt…

Hoe verder?

Misschien heeft bovenstaande uitleg je de ogen geopend. Ik denk dat je wel begrijpt dat het erg veel nut heeft de moederwond te helen. Want hierdoor raak je veel meer gegrond in jezelf: warmer,  vrijer, steviger, creatiever, luchtiger en helderder als mens. Kortom meer de persoon die je echt van binnen bent. Natuurlijk is dat niet in een keer gepiept. Maar ik kan je wel een flinke zwengel geven! Dus mocht jij hulp kunnen gebruiken bij het voelen en aangeven van je grenzen en behoeften, dan is het transformatieve conflict- & lifecoachingtraject iets voor je. Je bent van ♥e welkom. 

AleXandra van Smoorenburg

* NB Afwezigheid is overigens niet altijd intentioneel. Soms is moeder ziek, of moet ze werken voor de kost, of is er een broer of zus die veel aandacht nodig heeft. Een niet-intentionele moederwond kan als gevolg van de gigantische loyaliteit van kinderen naar hun moeder toe heel lang onbewust en dus onbehandeld blijven. Maar behandeling is wel echt nodig, want een wond is nu eenmaal wond, en die heeft gevolgen voor de gewoontes en het gedrag van het kind: loyaliteit doet daar niks aan af!

AleXandra van Smoorenburg

Gerelateerde artikelen