Blog van 'n conflictbevrijder

Versterk je charisma door je hartkwaliteiten op te poetsen

De meeste mensen hebben van nature goede intenties.

Gelukkig!

Al merk je hier onder bepaalde omstandigheden, op momenten van stress of conflict, soms weinig van.

Maar ook dit is een natuurlijk verschijnsel, waar ik me niet al te druk over zou maken. 

Zolang je maar niet blijft hangen in die stressreactie.

Boos zijn is niet erg zei mijn moeder vroeger al, maar boos blijven…  

Dat vergiftigt je systeem. 

Daarmee doe je jezelf en de wereld dus wèl tekort.

In dit blog een krachtige oefening om weer snel(ler) terug te zijn bij wie je bent, en wilt zijn.

En daarmee je charisma te versterken. 

Hartkwaliteiten, intenties, waarden

Er is een koppeling tussen je hartkwaliteiten, je intenties en je waarden.

Een zorgmedewerker die van zichzelf bijvoorbeeld hartelijk is (hartkwaliteit), zal geneigd zijn de patiënt of cliënt op zijn of haar gemak te stellen (intentie) en zal waarde hechten aan gastvrijheid (waarde).

Als hartkwaliteiten, intenties en waarden één vloeiend geheel zijn, straal je en kom je geloofwaardig over. Anderen voelen dat de geruststelling en de gastvrijheid echt zijn: diep verankerd in je persoonlijkheid. Hierdoor win je al gauw hun vertrouwen.

Sluimerende hartkwaliteiten

Maar vaak is het plaatje minder duidelijk. Hartkwaliteiten sluimeren wel, maar stralen niet. Goede intenties en waarden zijn wel aanwezig, maar overtuigen niet. Soms is de buitenwereld zich zelfs nauwelijks bewust van onze goede inborst en bedoelingen.

Op crisismomenten in het leven, als we aangevallen worden in onze bestaanszekerheid, worden we ons vaak weer bewust van wat echt belangrijk voor ons is. Dan herinneren we ons plotseling ook weer onze goede intenties en waarden.  

Bewustwording door crisis

Crisis en conflict brengen dus niet alleen je grenzen en emoties in beeld, maar ook je intenties en je waarden.

Juist omdat je je zo genadeloos gepakt voelt, komt bijvoorbeeld de waarde die jij zelf aan bijvoorbeeld integriteit, openheid, of samenwerking hecht, sterk bovendrijven. En soms kom je er dan ook achter dat je zelf ook niet vlekkeloos integer, open of behulpzaam bent geweest.

Dat is dan het moment om aan de vorming van je persoonlijkheid te gaan werken.

Verlicht leiderschap

Samenvallen met je intenties. Je waarden neerzetten. Hoe doe je dat?

Er alleen over praten overtuigt niet kan ik je zeggen. Intenties en waarden uitdragen is leuk, maar ze maken pas indruk als je ze (voor)leeft.

Door je hartkwaliteiten op te poetsen ga je meer samenvallen met je intenties en waarden.

Je hartkwaliteiten geven glans aan je persoonlijkheid; je intenties en waarden geven glans aan je leiderschap. Door hier echt werk van te maken ontstaat verlicht leiderschap.

Verankeren doe je zo

Het prettige van hartkwaliteiten is dat je ze niet hoeft aan te maken. Je hebt ze al; je hoeft ze alleen maar op te poetsen. Onderstaande oefening kan je hierbij helpen.   

1) Kies één hartkwaliteit die je graag wilt versterken. In onderstaand schema vind je een aantal voorbeelden van hartkwaliteiten. Kies er spontaan een.

2) Reflecteer er op. Stel jezelf vragen zoals: wat heb ik ermee, wat kan deze kwaliteit me brengen, aan welke intentie en waarde is ie gerelateerd, kan deze kwaliteit me helpen mijn doel dichterbij te brengen etc.

Maak hier voor jezelf wat aantekeningen van.

3) Neem een ferm besluit om gedurende twee maanden daadwerkelijk met deze hartkwaliteit aan de slag te gaan op de hieronder genoemde wijze. (Twee maanden is de tijd die je hersenen nodig hebben om de eigenschap naar de voorgrond te brengen.) Hang eventueel reminders op.

4) Stel jezelf elke avond voor het slapen de volgende twee reflectievragen:

a) Op welke momenten gedroeg ik me …. (noem hartkwaliteit)?

Waardeer jezelf voor elke keer dat je de hartkwaliteit hebt laten zien die dag. Door jezelf bewust te waarderen ontwikkel je je eigenwaarde en veranker je de hartkwaliteit dieper.
b) Op welke momenten ontbrak het me aan … , of deed ik het tegenovergestelde?
Zet vervolgens een kruis door (de herinnering aan) dit beeld en verbeeld je maar liefst 5 keer (!) dat je in plaats van wat je in werkelijkheid deed, je hartkwaliteit inzette.  

Hierdoor leer je de synaptische complexen in je hersenen om in vergelijkbare stresssituaties je hartkwaliteit veel sneller paraat te hebben.

Zevenmijlslaarzen

Deze oefening werkt enorm krachtig door. De kracht zit 'm in de herhaling, dat snap je. Je leert je hersenen om ook onder moeilijke omstandigheden te reageren conform je intenties en waarden. 

Heb je de smaak te pakken, ga dan na twee maanden over op een nieuwe hartkwaliteit.

Je zult met zevenmijlslaarzen vooruit gaan! 

© Alexandra van Smoorenburg

Gerelateerde blogs

Schoonheid in de mens

A song for the brave  

Van zelfsturing naar leiderschap

Wil je de belangrijkste blogs (en meer) via je email ontvangen?

Abonneer je op het tweewekelijks E-zine Ontstressen in Zorg en Welzijn

Naar aanleiding van de zoveelste staking in de verpleegzorg, vorige week dan bij het Sarphatihuis in Amsterdam, moet het me nu toch echt van het hart: hoe kan het toch dat werknemers in de zorg zover moeten gaan, dat ze vanwege de werkdruk hun werk neer moeten leggen?!

Lak aan de wet

Er is in Nederland toch een Arbowet die werkgevers al sinds 1 januari 2007 verplicht om psychosociale arbeidsbelasting actief te voorkomen en bestrijden?

Psychosociale arbeidsbelasting heeft niet alleen betrekking op agressie, pestgedrag en seksuele intimidatie: werkdruk valt daar ook onder!

Het is nadrukkelijk de bedoeling dat jaarlijks

- op teamniveau de knelpunten besproken en geïnventariseerd worden;

- dat deze terecht komen in een door de Arbo op te stellen document genaamd de Risico Inventarisatie & Evaluatie (RIE);

- en dat die RIE vastgesteld word door werkgever en OR.

Anonieme vragenlijsten

Natuurlijk heb je dan weer instellingen die dat niet in samenspraak met het personeel doen, maar met behulp van anonieme vragenlijsten. Fout. Zonde. Gemiste kans. Anonieme vragenlijsten brengen geen lekken boven tafel!

Praat met erover! Bespreek met regelmaat wat goed gaat en wat beter kan. Laat mensen zelf aan het woord over hoe hun eigen werkproces(organisatie), slimmer, beter, sneller kan. Niet dat je daar alle werkdruk mee weg zou kunnen halen, er zijn altijd stressfactoren, maar mensen voelen zich gesteund en gezien in hun pijn en streven om het goed te doen. 

De enige helden

‘Staken in de zorg is bijna onmogelijk’ stond in dit artikel in het Parool, en dat is ook zo. Althans voor het personeel op de afdelingen. Patiënten in de steek laten is zo’n beetje het allerlaatste wat ze willen. Net zo’n taboe als notuleren voor een bestuurder.

Toch is het afgelopen  jaar meermalen het werk neergelegd door zorgmedewerkers in verpleeghuizen in Amsterdam (2 instellingen), Rotterdam, Haarlem, Den Haag, Arnhem.

Ze doen dit vanuit een diep verantwoordelijkheidsgevoel voor de patiënt èn zichzelf.

Ze moeten wel. Omdat niemand anders het voor hen doet (met uitzondering dan van de AbvaKabo die daar een vette pluim voor verdient, aangezien slechts 6% van de werknemers in de zorg lid is).  

Omstanders

Zijn bovengenoemden dan de enigen die opstaan voor de kwaliteit van zorg?

Die indruk krijg je wel. Uit de hoek van de bestuurderen lijkt de muziek althans niet te komen. Zij lijken zich liever met productiecijfers, gebouwen en imago bezig te houden, dan met het primaire proces - hun integrale verantwoordelijkheid ten spijt.

Maar hoe zit het dan met de andere omstanders in het veld: de afdelingsmanagers, P&O-ers, OR-en, bedrijfsartsen, de preventiemedewerkers en bedrijfsmaatschappelijk werkers? Al die mensen die er voor het personeel zijn? Die ook met hun neus bovenop de kaalslag stonden.

In  hoeverre namen kwamen zij het op voor collega’s aan het bed en patiënten?

Waar waren zij de afgelopen jaren?

Zich ook laten afschepen, terwijl men de wet mee had?

Waar is de liefde?

Bezuinigingen

Is geen argument. Werkdruk kost geld. Veel geld.

Arbocatalogi

De afgelopen jaren zijn er dus overal arbocatalogi opgesteld, met daarin maatregelen tegen psychosociale arbeidsbelasting. Dit is daadwerkelijk gebeurd, ook al vanwege de aangekondigde inspecties in de zorg en welzijnsector.

Je zou dus denken dat iedere werknemer op de hoogte is van de voor hem of haar geldende beschermingsmaatregelen tegen werkdruk.

Maar daar heb ik mijn vraagtekens bij.

Medewerkers klagen steen en been over de hoge werkdruk, maar lijken niet te weten dat ze ertegen beschermd dienen te worden (in plaats van er bewust aan bloot te worden gesteld).

Ik hoor wel concrete geluiden en maatregelen ten aanzien van terugdringen van agressie, pesten en geweld (ook belangrijk), maar weinig tot niets over het terugdringen van werkdruk.

Praktijkregels werkdruk

Om niet in commentaar te blijven hangen, hierbij een stel documenten die je kunnen helpen om het gesprek over werkdruk bij jou in de organisatie constructief aan te vliegen.   

In het artikel Werkdrukbalans en energie in de (voorbeeld) Arbocatalogus Verpleeg- Verzorgingshuizen Thuiszorg (VVT), worden signalen van een ontregelde werkdrukbalans genoemd.

In de Aanpak Werkdruk en Werkstress  in de (voorbeeld) Arbocatalogus Welzijn trof ik een stel goede praktijkregels aan voor het terugdringen van werkdruk.

Transitie in zorg en welzijn

Van de week was ik in Amsterdam op een congres over sociale innovatie, waar ene Jan Rotmans (prof.dr.ir., met ruim 200 publicaties op het gebied van klimaatverandering, global change modellering, duurzame ontwikkeling, transities en systeeminnovaties) zeer boeiend sprak over de ontwikkeling van o.a. de zorg. Deze zou zich ontegenzeglijk ontwikkelen van gericht op efficiency en doelmatigheid naar mensgericht. Dit gezien de waarden van de nieuwe generatie frisdenkers: aandacht/tijd, vertrouwen, ruimte, keuzevrijheid, kwaliteit.

Ik zeg: laat die generatie frisdenkers de kar maar trekken! 

'Volgens mij is er een verband tussen zelfsturing en leiderschap’, zegt een cursist tegen me.

‘Waar denk je aan?’, vraag ik.

‘De houding en vaardigheden die volgens jou nodig zijn voor constructieve zelfsturing, komen volgens mij dicht in de buurt van de eigenschappen die iemand tot een leider maken.‘

‘Zo is het’, zeg ik. ‘Wij zijn allemaal leiders.

Ieder van ons leidt minimaal zijn eigen leven.

Dat is je eerste regelkring.

Daarna komen de regelkringen van je gezin, je werk, je team, je afdeling, je organisatie, je gemeente, etc. Ze grijpen allemaal in elkaar: beïnvloeden elkaar, botsen met elkaar. Maar je binnenste regelkring is naar mijn idee de belangrijkste. De ‘gezondheid’ daarvan heeft grote invloed op alles wat er daarna komt.’

De last van verantwoordelijkheid

‘Ik voel me helemaal niet de leider van mijn eigen leven’, klinkt het wat kleintjes vanuit een hoek. Dan meer verontwaardigd: ‘Ik heb eerder het gevoel dat ik geleefd word. Eigenlijk ben ik de hele dag verantwoording aan het afleggen: thuis, op mijn werk, t.o.v. mijn familie. Ik hol voortdurend achter de feiten aan. Soms ben ik gewoon moe van alles waar ik me bewust van moet zijn; al die zaken waar ik op moet anticiperen. Zelfsturing klinkt mooi, ik wil het ook wel, maar het brengt een hoop verantwoordelijkheid met zich mee. Hoe hou ik overzicht?’ 

Er gaat een diepe zucht van herkenning door de groep en ik laat het even stil worden.

‘Zullen we deze vraag eens op ons in laten werken?’, vraag ik. ‘Misschien geldt dit probleem wel voor meer van ons. Laten we kijken of de reflectievragen van het Vrijplaatstool je helpen te achterhalen waar je precies tegenaan loopt en hoe je meer overzicht zou kunnen krijgen.'

De kracht van reflectie

Ik zie de mensen indalen in zichzelf, ongemakkelijk worden, verwoed schrijven, ontspannen.

Ze vinden het fijn om gestructureerd op zichzelf te reflecteren weet ik. Inzicht werkt kalmerend. Zeker als ze plotseling gaan zien hoe ze anders, beter met hun probleem om kunnen gaan.

Zelf reflecteer ik een moment op de stress die het woord 'zelfsturing' zojuist opriep. Ik realiseer me opeens hoe weinig het woord eigenlijk zegt. Je kunt jezelf niet niet sturen. Mensen sturen zichzelf constant, maar ook het bos in. Constructieve zelfsturing, besluit ik, daar gaat het om. En die begint bij reflectie.

Reflectiekracht maakt van mensen leiders

Reflectievermogen - dat je kunt reflecteren - is een vaardigheid die je kunt leren, maar reflectiekracht - dat je het ook echt doet - maakt mensen tot leiders. Wie er een gewoonte van maakt om te reflecteren, leert en onthoudt meer, kan vaak beter omgaan met conflict en houdt waardering en focus gemakkelijker vast.  

Voor geboren leiders is reflecteren hun tweede natuur. Hun spectrum is vaak breder dan dat van volgers.

Noem het gerust het geheim van de smid. 

De kwaliteit van de besluitvorming

Het spreekt voor zich dat de kwaliteit van de reflectie invloed heeft op de kwaliteit van de besluitvorming.

Bewustzijn en kennis zijn essentieel voor het nemen van goede besluiten. Het zelfsturingtool van de Vrijplaats® biedt een 360º reflectiesysteem, op verschillende bewustzijnslagen (beleving, inhoud, relatie, betekenis en actie) en vanuit een neutraal standpunt. Dit laatste is bij besluitvorming in geval van conflict, van groot belang.

Reflecteren vanuit een neutraal standpunt levert je namelijk de nieuwe inzichten op die je zoekt.

Reflectie vanuit je standpunt of je beleving leveren de (gekleurde) antwoorden die je al kende.

Ze brengen je meestal niet veel verder.

Besluitvorming in teams

Als je met meerderen over een onderwerp discussieert zorgt het feit dat je met een groep bent voor een ruimer zicht op een probleem. Met elkaar zie je meer, al leidt dit natuurlijk ook soms tot wrijving. Waardoor besluitvorming met een groep lastig kan zijn. Bijvoorbeeld wanneer mensen 'ja' zeggen tegen een besluit (om er van af te zijn) en 'nee' doen. Ook al kwam het besluit op democratische wijze tot stand, ze voelen zich er niet aan gebonden. Dit leidt tot veel onrust en conflict op de werkvloer.

Een succesvolle, alternatieve besluitvormingmethode

Komt dit in jouw team regelmatig voor, dan kan het interessant zijn om een andere manier van besluitvorming te proberen, zoals de sociocratische besluitvormingsmethode. In plaats van te zoeken naar consensus (eenstemmigheid) neem je dan besluiten ‘met consent’ (aanvaarding). Deze methode vraagt naar de (beargumenteerde) bezwaren tegen een besluit. Voor die bezwaren moet eerst een afdoende oplossing gevonden worden alvorens het voorstel aangenomen wordt. Door de uitnodiging te komen met je ding (commentaar en bezwaren te verwelkomen) voelt iedereen zich goed gehoord. Het creeert verantwoordelijkheid en betrokkenheid. Het mooie ervan is ook dat consent de vrijheid laat het niet geheel eens te zijn met een besluit, en er toch mee akkoord te gaan. Deze methode is gemakkelijk in te passen in een hierarchische organisatie, maar sluit ook prima aan bij de werkwijze van zelfsturende teams.

Leer systemisch reflecteren

Constructieve zelfsturing en persoonlijk leiderschap hangen dus samen met de kwaliteit van de zelfreflectie.

Als jij systemisch wilt leren reflecteren op een manier die je nieuwe informatie oplevert, en besluiten wilt leren nemen die bij jou passen, schrijf je dan in voor de eerstvolgende Vrijplaats® Zelfsturingtraining. 

Als abonnee van het E-zine Ontstressen in Zorg + Welzijn krijg je tot eind januari 40% korting op de training op 21 en 22 februari 2013. Belangstelling? Kijk dan hier voor meer informatie.   

© Alexandra van Smoorenburg

Gerelateerde blogs

Eigen verantwoordelijkheid mobiliseren

Wil je onze belangrijkste blogs (en meer) via je email ontvangen?

Abonneer je op het tweewekelijks E-zine Ontstressen in Zorg en Welzijn

Brother donkey

Ken je dat, dat je na een drukke dag op je werk moe thuis komt en dat je echt even zou willen gaan zitten, maar dat er eerst gekookt moet worden omdat je kind anders niet op tijd op de training zal zijn?

En dat er dan ook nog commentaar op je maaltijd komt?

En jij door het geharrewar dan zelf de afwas moet doen, terwijl je je werk voor de volgende dag nog moet voorbereiden en nog naar yoga wilt?

Waarna je besluit om de yoga dan maar een keertje over te slaan, zodat je op tijd naar bed kunt, maar dat je zus dan net belt met de vraag of jij haar ergens mee wilt helpen.

En dat je dan alsnog pas rond middernacht je bed in rolt, met een paracetamolletje tegen de hoofdpijn?

Plezierdodend patroon

Grensoverschrijding op grensoverschrijding op grensoverschrijding. Kleintjes, maar toch, alles bij elkaar goed genoeg om tot allerlei kleinere èn grotere conflicten en lichamelijke ongemakken te leiden. En tot vermoeidheid. Alsmaar die ellendige vermoeidheid…

Herkenbaar?

Zou jij dit levensplezierdodende patroon willen veranderen?

Echt?

Droom dan, voor je verder leest, eerst even weg hoe jouw leven er op vooruit zou gaan, als jij je inderdaad rustiger en vitaler zou voelen...

Brother donkey

Hoe komt dat toch, dat wij geneigd zijn de zorg voor ons eigen lijf zo licht op te vatten?

Dat is cultureel erfgoed. Het lichaam benaderen als een gebruiksartikel ‘dat het moet doen’ en dat vooral niet moet afleiden van belangrijker zaken (werk en gebed), is een diepgewortelde manier van denken in onze westerse samenleving. Om het domme, weerbarstige karakter van het lichaam te duiden noemde de middeleeuwse monnik Franciscus van Assisi zijn lijf ‘brother donkey’, broertje ezel. Hij zette het lichaam weg als het dierlijke aspect in de mens, dat teveel onwenselijke afleiding bezorgt en gedisciplineerd moet worden door met name seksuele onthouding en vasten. Deze split tussen lichaam en geest, waarbij de geest (het denken) de materie (het lichaam) moet overwinnen wordt nog steeds uitgedragen door het christendom.  

Foutje bedankt

Word jij (onbewust) nog aangestuurd door bovengenoemde middeleeuwse mindset?

Laat deze liever los, want inmiddels weten we waar het koeieneren van onze lichamelijke behoeften voor de niet-heiligen onder ons toe kan leiden: tot excessen waar Franciscus niet graag verantwoordelijk voor had willen worden gehouden! Hij zat er dan ook domweg naast. Je lichaam maakt je mens. In plaats van het lichamelijke te willen overwinnen, kun je er maar beter mee samenwerken. Wie bereid is naar zijn lijf te luisteren en er goed voor te zorgen krijgt daar super veel voor terug: gezondheid, vitaliteit, een goed humeur. Feitelijk al wat nodig is om alles wat je verder nog doet sneller, beter en gemakkelijker te laten verlopen!

3 manieren om samen te werken met je lichaam

1) stel de natuurlijke behoeften van je lichaam centraal

Maak onderscheid tussen de natuurlijke en de kunstmatige behoeften van je lijf en laat vervolgens je natuurlijke behoeften je dagindeling / organisatie bepalen.

Elk lichaam is anders, dwz dat niet iedereen 8 uur slaap nodig heeft. Sommigen hebben 10 uur nodig, terwijl anderen met 4 uur slaap kunnen volstaan. Sommige mensen zijn gebaat met 3 keer per dag eten, anderen kunnen beter elke twee uur iets eten, etc. Achterhaal wat jouw natuurlijke ritme is en neem dat aan als jouw persoonlijke organisatieprincipe.

Alles ver boven of onder je natuurlijke behoefte leidt op den duur tot ziekte en/of conflict.

Het is niet egoïstisch om voor je natuurlijke behoeften op te komen: door lekker in je vel te zitten dien je ook het belang van je omgeving. En maak duidelijke afspraken waar jouw ritme botst met dat van je omgeving: dat scheelt een hoop irritatie en conflict.

2) wees je bewust van de sensaties en reacties van je lichaam

Je lijf brengt je naar het midden. Ga je te erg over de schreef van je natuurlijke behoeften, dan wijst je lichaam je terecht met vermoeidheid- of pijnsignalen. (Zelfs als je te lang in je bed blijft liggen krijg je nog pijn.) Maak er een gewoonte van deze signalen in dank te ontvangen. Maak er ruimte voor, in plaats van kwaad te worden dat je plannen in de war worden geschopt. Natuurlijk kun je best een pilletje nemen als je verplichtingen hebt, maar neem dan daarna wat extra tijd voor jezelf. Hersteltijd. Je hebt het nodig.

Je lijf geeft trouwens ook heel goed aan waar het zich goed bij voelt. Als je beweegt, plezier maakt, lekker en gezond eet voel je je levend, misschien zelfs bruisend van energie. Jij bent de enige in de wereld die je lijf die ervaring kan geven. Gun het jezelf!

Toen ik nog als lichaamsgericht therapeut werkte, merkte ik dat mensen best veel weten over het lichaam. Maar dit betekende niet dat ze ook lichaamsbewust waren! Dit laatste is echter van grote betekenis voor je mentale en fysieke gezondheid. Zonder bewustzijn is het immers moeilijk bijsturen. 

3) open je voor de wijsheid van je lichaam

Sommige ziekten zijn aangeboren, maar velen zijn het gevolg van ongezond leven en onbewust geraakt conflict. Een conflict dat niet bevredigend opgelost wordt laat zijn sporen achter in je lijf: de stresshormonen die achterblijven vormen zich op den duur tot een zogenaamd spierpantser, dat allerlei fysieke en mentale klachten met zich meebrengt. Ook jouw lichaam herbergt vele (oude) verhalen, zowel mooie als pijnlijke.

Ziekte, pijn en recent conflict geven toegang tot die oude verhalen. Bewustwording en verwerking van die oude verhalen kan tot gevolg hebben dat huidig conflict en/of fysiek leed als sneeuw voor de zon wegsmelt. 

De ervaringskennis en wijsheid van je lichaam kan een enorme toestroming van energie geven, die je helpt je leven op koers te brengen en het nog duidelijker richting te geven. 

Zelfsturingtraining

Word jij gehinderd door de zwaarte van (innerlijk) conflict op je werk of in je leven?

Heb je moeite om je plezier in het leven te pakken en wil je daar in 2013 nou echt een keer verandering in brengen?

De Vrijplaats® Zelfsturingmethode helpt je jouw oude verhalen snel boven tafel te krijgen. De methode biedt je houvast bij de verwerking van je pijn en helpt je je eigen wijsheid te ontsluiten, waardoor de energie in je lijf weer vrijer gaat stromen en je huidige problemen sneller en beter oplossen.

Wil jij de relatie met jezelf en wie weet 'die ander' opschonen, schrijf je dan gauw in voor de eerstvolgende Vrijplaats® Zelfsturingtraining. Als abonnee van het E-zine Ontstressen in Zorg + Welzijn krijg je tot 16 januari a.s. 40% korting op de training op 21 en 22 februari 2013.

Belangstelling? Kijk hier voor meer informatie.   

© Alexandra van Smoorenburg

Wil je onze belangrijkste blogs (en meer) via je email ontvangen?

Abonneer je op het tweewekelijks E-zine Ontstressen in Zorg en Welzijn