Blog van 'n conflictbevrijder
Lisa is al weer op de koffie geweest op haar oude werkplek, een stap die ze een half jaar geleden niet voor mogelijk had gehouden. Helemaal kapot was ze geweest toen ze, na zich zestien jaar lang helemaal uit de naad te hebben gewerkt als hoofdverpleegkundige op de afdeling gynaecologie, thuis was komen te zitten met een burn-out.
De eerste tien jaren waren goed geweest. Ook hard werken, maar de sfeer en mentaliteit op de afdeling waren goed geweest. Ze had zich gedragen gevoeld.
De laatste jaren echter, was er veel mot op de afdeling. De werkdruk was hoog; er werden steeds meer fouten gemaakt; geroddel binnen het team; de verantwoordelijkheid.
Ze had er niet meer tegen gekund en was letterlijk doodziek geworden.
‘Perfektionista was my middle name’, zo vat Lisa tegenwoordig samen hoe het zover had kunnen komen.
Pas onlangs is ze er achter gekomen in welke mate deze eigenschap - waar ze feitelijk altijd zo trots op was geweest! - haar de das om heeft gedaan.
Steeds weer had ze zichzelf wijs gemaakt dat ze iets extra’s moest doen om het allemaal te laten werken.
Dat ze, door nóg aardiger en behulpzamer te zijn voor iedereen, door nóg preciezer te zijn, nóg meer over te werken, nóg meer te weten en nóg sterker te zijn, het wel zou redden.
‘Tuurlijk! Doen we even. Why not? Niks aan de hand.‘
Maar hoe ze er ook aan trok, het bleek in de praktijk nooit goed genoeg. Wel had ze zichzelf giga over de kling gejaagd. Vreselijk moe was ze ervan geworden. En boos. En verdrietig.
Eigenlijk had Lisa zichzelf wel overschat, moet ze nu toegeven.
Ze was er altijd van uit gegaan, dat ze met haar inzet en verbeteracties alle problemen zou kunnen voorkomen.
En alle pijn, door oordeel, schuld of schaamte, zou kunnen vermijden.
Maar dat bleek toch niet helemaal zo te werken.
Met haar perfectionisme had ze het zichzelf zo zwaar gemaakt, dat ze het niet meer aan had gekund.
Uiteindelijk had ze haar ontevredenheid en onzekerheid over de gang van zaken binnen haar team niet meer binnen kunnen houden en was ze lastig en ongeduldig geworden naar haar omgeving toe, zelfs in de richting van patiënten.
‘Sorry, maar ik vind dit niet meer assertief, maar agressief’, had die aardige nieuwe doctor tegen haar gezegd. ‘Mag het een onsje minder?’
Vreselijk geschrokken was ze hiervan. Zij, die altijd zo haar best deed! Wat was er van haar geworden?
Inmiddels begrijpt Lisa dat niemand alleen maar aardig, foutloos, wijs, zeker, of sterk kan zijn.
Sterker nog: door dit te proberen had ze hele stukken van zichzelf onderdrukt, met name de minder leuke en gunstige. En die waren nu dus flink in opstand gekomen. Afgelopen tijd had ze moeten toegeven dat ook zijzelf behoorlijk vervelend, bot, egoïstisch, agressief en zelfs gemeen kon zijn :( Iets wat ze ergens misschien ook wel wist, maar erg graag uit zicht had willen houden! Liever was ze alleen maar aardig, sociaal en slim geweest.
Maar helaas pindakaas. Ook zij bleek een gewoon mens te zijn.
Nadat Lisa de onmogelijkheid van haar perfectionisme onder ogen had gezien - en vooral ook de kostenkant ervan goed tot zich door had laten dringen - nam ze een besluit. Een groot, moedig besluit, waarvan ze de gevolgen nog niet gelijk kon overzien…
‘Voortaan ben ik mezelf. En probeer ik niet meer beter te zijn dan ik ben’, had ze heel stoer gezegd.
Het klonk goed, maar toch maakte dit besluit haar aanvankelijk enorm onrustig.
Want wie was ze dan nu, nu de oude Lisa haar ijkpunt niet meer was?
Nu haar leuke kanten niet langer de baas mochten spelen over de niet-leuke kanten (en die eersten bleken behoorlijk dictatoriale trekjes te hebben), doken er steeds meer onderdrukte stukjes van haarzelf op die ze nooit eerder zo bewust in beeld had gehad. Zo bleek ze een superkwaaie feeks, een ijzig strenge juf en een groot angstkonijn aan boord te hebben.
Lisa was ervan geschrokken, maar begon ook compassie met zichzelf te krijgen. Al die nare gevoelens, die stilletjes al jaren om haar aandacht jengelden, maar die ze altijd zo gauw mogelijk wegdrukte …
Maar ook met haar ‘leuke kanten’ - met de opgewekte Lisa, die altijd alles aankon - begon ze medelijden te krijgen. Want wat moest die perfecte Lisa toch altijd vreselijk hard werken en haar best doen - alleen al om die lastige delen in toom te houden!
Al met al was het behoorlijk confronterend, en kreeg Lisa het nare gevoel de controle kwijt te raken.
Want: waar was ze? Wie was ze? Waar ging dit naar toe? Lisa werd er paniekerig van.
Tot ze ontdekte dat al die negatieve eigenschappen haar eigenlijk ook beetje beschermd hadden..
Dat het angstkonijn in haar eigenlijk best een goeie waarschuwer was. En de feeks haar behoorlijk goed hielp om alsnog voor zichzelf op te komen. En dat die strenge juf in haar, haar er toe aanzette om dingen af te maken.
Jee, wat een ontdekking! Langzaam begon Lisa iets te dagen.
‘Zou ik dan misschien toch gewoon goed zijn zoals ik ben?’, had ze bedacht. ‘Inclusief mijn negatieve eigenschappen?’
Lisa voelde zich gelijk een stuk beter, ook fysiek.
‘Wat een heerlijk rustig gevoel, als ik niet meer anders en beter hoef te zijn dan ik ben!’
Er valt een zware last van haar schouders.
Lisa voelt al gauw de energie weer terugstromen en heeft weer zin om zich bezig te houden met een paar andere vraagstukken, waar ze trouwens ook al jaren mee worstelt. Met vragen over haar werk en haar carrière.
Lisa heeft in het Vrijplaats Life & Careercoachingtraject geleerd bij haar echte emoties te komen en hier op een goede manier voor te zorgen, waardoor ze zich al na twee maanden veel minder afhankelijk voelt van wat andere mensen van haar denken.
Als mensen nu onaardig tegen haar zijn, kan ze daar stukken beter mee omgaan. Dit komt omdat ze nu veel beter weet hoe vervelend ze zelf ook kan zijn, ondanks zichzelf. En dat dat niet altijd zo bedoeld is, alhoewel soms ook weer wel. Maar dat dat dan misschien toch niet voor niks is. :)
Ook kan ze opeens veel beter dan vroeger van positieve aandacht genieten. Omdat ze nu gemakkelijker gelooft dat mensen haar ook echt aardig vinden. Om precies dezelfde reden als boven: omdat ze gek genoeg nu pas kan erkennen dat ze ook echt aardig is.
Door de gezonde aandacht voor zichzelf is Lisa dus milder geworden. En meer gaan stralen.
Eigenlijk komt alles aan haar beter tot zijn recht. Toen ze vorige week dan ook koffie ging drinken bij oude haar team kon ze voelen dat mensen het oprecht leuk vonden om haar te zien. Ze had open verteld over wat er allemaal met haar gebeurd was de afgelopen maanden, en haar collega’s waren geïnteresseerd en leuk tegen haar geweest. Iemand had zelfs gezegd haar te missen. Zoveel aandacht en waardering opeens van iedereen.
Lisa is er stil van.
Groet! Alexandra
Gerelateerde blogs
Wrrraak!, juni 2013
Stress, verzuim en de diagnosekermis, maart 2013
stuur door
Bij wraak denken we meestal aan hele heftige dingen, zoals eerwraak, of met een shovel iemands huis binnenrijden - dingen die wij zelf never nooit zouden doen - maar … dat is een onderschatting van het fenomeen. Er zijn namelijk nog een heleboel 'beschaafdere' vormen van wraak.
Wraak komt veel voor, dus ook op de werkplek. Het komt voort uit een vorm van magisch denken, dat er van uitgaat dat ons lijden wordt verzacht door het evenredig lijden van de dader. Sommige mensen schieten daar heel gemakkelijk in, en vervallen dan soms in vervelend gedrag. Denk aan zaken als stelen, roddelen, gemene grappen uithalen, opzettelijk langzaam werken, expres fouten maken, iemand negeren, monddood maken, of verstoten, dat soort dingen.
Nou denk je wellicht dat het nogal irritante, primitieve types zullen zijn die dit doen.
Ha! Uit onderzoek (van ene prof. dr. S. Thau) is gebleken dat het met name gaat om werknemers die er graag bij willen horen en aardig gevonden willen worden!*
Als een collega of leidinggevende hen verhindert dit doel te bereiken, of als ze het gevoel hebben oneerlijk behandeld te zijn, voelen deze mensen zich gauw erg gekwetst, veel meer dan mensen die voor hun zelfbeeld minder afhankelijk zijn van anderen.
Niet gewaardeerd, of onrechtvaardig behandeld worden zorgt ervoor dat ze zich buitengesloten voelen.
Hierdoor gaan in hun reptielenbrein alle alarmbellen af, waarna ze instinctmatig alles in het werk stellen om die buitensluiting te voorkomen. Dit krachtige mechanisme, dat stamt uit onze oertijd (toen we er nog aan gingen als we niet bij de groep hoorden) valt maar moeilijk te beteugelen.
Best zielig, want van wraak koesteren word niemand vrolijk. Het maakt hen tot de gevangene van de ander. En het suffe is ook nog eens, dat de meeste wraakacties (na een kortstondig gevoel van opluchting) een tegenovergesteld effect hebben. In plaats van alsnog te worden opgenomen in de groep, wordt hun verstandhouding met de leidinggevende (belangrijk persoon voor de surviver) en hun positie in het bedrijf of de organisatie er meestal slechter op. Het bekende boemerangeffect.
Wat de les is voor leidinggevenden? Wees er eenvoudigweg alert op dat niemand buitengesloten wordt. Buitensluiting is een duidelijk teken dat er iets niet in orde is in het team. Buitensluiting komt namelijk nooit uit de lucht vallen! Het is het effect van irritant gedrag dat misschien niet altijd even ernstig lijkt te zijn, maar dat wel fikse materiële en psychische schade kan toebrengen aan de organisatie en de mensen die er werken. Spoor dus als leidinggevende altijd op uit welke hoek de wind komt, maak het bespreekbaar en stel vanuit jouw kant heldere grenzen. Daarmee voorkom je een buitengewoon kostbaar verschijnsel, dat ook wel 'psychosociale arbeidsbelasting' wordt genoemd.
In het blog Wrrraak! kun je het persoonlijke verhaal van een klant lezen die haar wraakgevoelens wist te doorsnijden ...
Groet! Alexandra
* Voor alle duidelijkheid: het is natuurlijk niet zo dat alle mensen die aardig gevonden willen worden perse wraakzuchtig zijn! Wel is het omgekeerde aangetoond, nl dat wraakzuchtige mensen zeer gevoelig zijn voor het affect van de leidinggevende en de groep.
Gerelateerde blogs
Wrrraak!, juni 2013
De teleurstelling van de reddende engel, artikel feb 2013
Wil je onze blogs over omgaan met conflict, werkdruk en werkstress via je email ontvangen?
Abonneer je op het tweewekelijks E-zine Ontstressen in Zorg en Welzijn
Haar wijd opengesperde ogen staan dof. Ze zit stil, bewegingloos.‘Ik haat haar’, fluistert Hanneke in antwoord op mijn vraag welke zinnen door haar hoofd spelen als ze aan haar collega denkt. ‘Soms heb ik de aandrang om haar naar de keel te vliegen’ gaat ze toonloos verder. “Niet dat ik dat zal doen, ik kijk wel uit, maar de neiging is er wel. Zij heeft mij kapot gemaakt. Ik ben mijn project kwijt, mijn doel, mijn eigen kamer en mijn plezier in het werk. Ik ben niemand meer in de organisatie. Door haar.’
Als ik Hanneke vraag of ze fantasieën heeft over wraak nemen lichten haar ogen even op. Daarna aarzeling. Schaamte? Dan afweer. Alsof er een donker scherm naar beneden valt.
In de roos weet ik, en wacht rustig af. ‘Je bent niet de enige die rondloopt met wraakgevoelens hoor’, zeg ik na een paar minuten. ‘Wraak is een instinctieve reactie. Als iemand ons erg verwond heeft reageren we in eerste instantie meestal in de trant van: ‘Wacht maar, ik zal je krijgen, ik pak je terug. We willen de ander minstens zo veel pijn doen als ie ons heeft aangedaan - en liefst nog een onsje meer.’
Ondanks zichzelf schiet ze in de lach.
‘Het houdt me wel bezig ja’, zegt ze dan langzaam. Ik zie haar schouders 5 cm naar beneden zakken.
'Wat is het aller-allerlelijkste wat je bedacht hebt?' Ik ga er eens goed voor zitten en glimlach haar bemoedigend toe. Om zich te kunnen bevrijden van het conflict is het van belang dat het hele verhaal eruit komt, ook Hannekes eigen schaduwkanten. Zinnen op wraak staat namelijk een effectieve verwerking van eigen leed in de weg. Zolang ze gericht blijft op vereffening en genoegdoening, komt ze niet aan zichzelf toe. En mocht het haar ‘onverhoopt’ niet lukken zich daadwerkelijk op haar collega te wreken, dan werkt het wraakmechanisme zo, dat deze energie zich dan richt op derden: haar ondergeschikten, de kinderen, of de hond. Of, wanneer ze deze wraakimpuls onderdrukt, op zichzelf. Onder andere ook om met dit zelfdestructieve gedrag anderen een schuldgevoel te bezorgen...
‘Stiekem hoop ik dat ze onderuit gaat en dat zij dan ook weggepromoveerd wordt’, zegt Hanneke, ‘en dat ze dan - net als ik - ook tussen alle anderen in de kantoortuin komt te zitten. Dan kan ze eens voelen hoe dat is.’
Ik vertel haar dat ik zelf ook ooit wraak nam door met mijn lippenstift de auto van mijn ex te bekladden met ‘… (zijn naam, ik zal hem hier niet noemen) is een lul’. Het had me een beregoed gevoel gegeven, eventjes. Tot bleek dat zijn nieuwe vriendin voor het tijdschrift werkte waar ik toentertijd op freelance basis voor schreef. Daarna kon ik het dus verder wel schudden met opdrachten!
Dit bericht vrolijkt Hanneke zichtbaar op, waarna we haar wraakgevoelens verder exploreren en haar meer subtiele vormen van wraak in kaart brengen, zoals:
- anderen voor haar collega ‘waarschuwen’
- niet tegen haar collega praten
- de vermoorde onschuld spelen (van buiten vriendelijk, maar met haar houding een verborgen aanklacht uitstralend)
- haar opponent waar mogelijk haar fouten inpeperen, om haar een schuldgevoel te bezorgen.
Dan vraag ik haar wat goede redenen zouden kunnen zijn om van bovengenoemde acties af te zien. Dit blijkt de one million dollar vraag te zijn die haar in contact brengt met wat voor haar zelf belangrijk is. Plotseling wordt het Hanneke duidelijk welke effecten haar gedrag op haar eigen welzijn hebben. Zo blijkt ze doodmoe te zijn van het verhaal dat ze zichzelf almaar vertelt, over hoe slecht en verdorven haar collega is. Ook moet ze toegeven dat het zinnen op wraak haar gedachten dermate beheerst, dat ze nauwelijks energie over houdt voor andere zaken, waardoor ze intussen ook allerlei fysieke klachten aan het ontwikkelen is. Als ze zich realiseert dat ze feitelijk een beetje begint te lijken op de collega die ze zo verafschuwt, komt het verdriet pas echt los. Het tast haar zelfbeeld aan. Dan kijkt Hanneke me enigszins hulpeloos aan. ‘Misschien kan ik die wraakgedachtes inderdaad beter loslaten, maar … wat moet ik dan?!
‘Stop met vechten tegen wat al gebeurd is’ zeg ik. 'En accepteer waar je bent. Je kunt wel blijven hopen op een beter verleden, maar dat zal niet meer veranderen. Je collega is wie ze is en zal niet veranderen. Het is niet jouw taak om haar te veranderen. Wel zou je zelf kunnen veranderen, door voor vreedzaamheid en je eigen welzijn te kiezen, in plaats van voor strijd.'
‘Dat kan toch niet zo maar’, zegt Hanneke aarzelend.
‘Wat heb je er voor nodig?’, vraag ik.
Het blijft lang stil.
‘Vergeving', zegt ze dan. 'Van mezelf’.
© Alexandra van Smoorenburg
Loop jij net als Hanneke ook rond met haatgevoelens over je collega of je leidinggevende?
Met transformatieve conflictcoaching ontdek je jouw persoonlijke route om jezelf te bevrijden.
Gerelateerde blogs
Leidinggevende: heb je oog voor het wraakmechanisme?, juni 2013
De teleurstelling van de reddende engel, feb 2013
Veranker je hartkwaliteiten (en versterk je charisma), jan 2013
.png){kind=spacer}
website maken