Blog van 'n conflictbevrijder

Mijn hart draaide om. Het klonk zo dieptreurig...  

‘Met mijn altijd gevulde agenda reduceerde ik mezelf tot een soort van machine, wat lang goed ging.

Ik was er nog best trots op ook.

Maar na anderhalf jaar therapie begint eindelijk tot me door te dringen dat mensen geen machines zijn… Dat altijd maar ‘aan’ staan maakte me tot een zombie’, zegt Hannah. Het is iets in de vlakke toon van haar stem wat me raakt.  

Hannah werkt als manager in de zorg en krabbelt op uit een diep dal. Onder haar 'zorgreflex' zit een persoonlijk trauma. Het trauma van niet gezien en gehoord zijn in haar jeugd en parentificatie: de zorg voor haar moeder voor en na het overlijden van haar vader. Op 6-jarige leeftijd, toen haar beide ouders nog 100% voor háár hadden moeten zorgen.

Ze leerde al vroeg situaties met haar verstand te dragen en hanteren. Voor haar eigen behoeften en gevoelens was immers geen plek. Hoewel zeer gevoelig voor de noden van anderen, ontwikkelde ze een harde schil om zich heen waar het haar eigen behoeften en gevoelens betrof. Wat haar afgelopen jaar, toen ze haar leven eindelijk mooi op de rit had, de das omdeed.
Haar systeem draaide vast. Hannah vertelt het allemaal op een kalme, vlakke toon, die in tegenspraak is met de spanning die uit haar lichaamstaal blijkt.   

‘Waarom ben je hier; waarom kom je naar mij?, vraag ik haar
‘Ik ben weer aan het werk’, zegt ze, ‘en alles komt enorm op me af. Terug naar het oude kan niet meer, maar hoe dan wel? Er is zoveel werk! Ik stel nu wel wat beter grenzen, er is ook begrip, maar het blijft heel lastig en ontregelend voor me. Soms schiet ik er in door. Dan voel ik me weer schuldig. Het gaat zo op en neer! Ik las iets over grensoverschrijdend gedrag in jouw profiel. Dat sommigen mensen over de grenzen van anderen gaan, en anderen over die van zichzelf. Daar herkende ik mezelf in. Heel eerlijk: in beide. En misschien nog wel erger dan ooit.’

'Misschien ben je je er meer van bewust', zeg ik.
De spanning die ik bij Hannah zie leert mij dat ze, ondanks het werk dat ze reeds  gedaan heeft, nog vol zit met onverwerkte gevoelens. Want lichaamsspanning komt nu eenmaal voort uit de - deels onbewuste - behoefte om de onderliggende gevoelens te willen toedekken en op afstand houden. Ze valt m.a.w. nog samen met haar gevoelens. 

‘Je hebt hard gewerkt' zeg ik, 'en al een hoop inzicht opgedaan in je patronen,  Het belangrijkste wat ik voor jou kan doen is jou leren met jezelf te communiceren. Want ik heb de antwoorden dus niet op jouw vragen. En eerlijk gezegd heeft niemand die. Voor passende antwoorden moet je bij jezelf zijn. Alleen moet je de vragen die je hebt niet aan je hoofd stellen, maar aan je gevoel. Want dat is een zuiverder kompas. Ben je bereid om je gevoel serieus te nemen?’  
‘Als je me dat kan leren’, zegt ze.
'Met liefde', zeg ik. 'Want dat is wat de wereld nodig heeft. Het kan een hoop ellende door foute keuzes voorkomen.' 

© aleXandra van smoorenburg

Moeite met nee zeggen?
Download het waardevolle gratis E-book 'Nee zeggen voor Empaths' en ontvang mijn blogs in je mail

"Om grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar te maken moeten veel drempels geslecht worden. Medewerkers (lasthebbers, omstanders en zelfs leidinggevenden) zijn bang voor conflict, voor baanverlies, voor ontkenning of bagatellisering, voor het vergooien van kansen, en voor verslechtering van de werkrelatie. Ook zijn ze bang dat het er alleen maar erger door wordt en/of dat ze buiten de groep zullen gaan vallen. Deze angsten blijken bovendien vaak niet onterecht. Het vergt een grote investering van leidinggevenden om ervoor te zorgen dat deze gevolgen niet bewaarheid worden…"

"Melders van grensoverschrijdend gedrag zijn bang voor de ‘oplossingen' die een leidinggevende kan kiezen. Behalve met schuld- en schaamtegevoelens zitten ze vaak ook nog met een stukje loyaliteit richting de dader (hij is ook aardig). Vaak hopen ze dat het vanzelf overgaat en het rotgevoel verdwijnt en ze willen niet klikken."

Aldus Marcel van Oss, directeur van de Opleiding Vertrouwenspersoon. En daar is geen woord van gelogen of overdreven. Dit alleen al maakt duidelijk dat het indienen van een klacht niet per se de beste eerste stap is om te zetten voor zowel het slachtoffer, als de organisatie.

De nadelen een klachtenprocedure

De vraag die elk slachtoffer van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag zichzelf zou moeten stellen is: gaat een klachtenprocedure mij werkelijk helpen? Mogelijk heb je het idee dat het indienen van een klacht de enige mogelijkheid is om de situatie recht te zetten. En de enige manier om het beschadigende gedrag te stoppen. Dat kan best zo zijn, maar … ben jij zelf wel klaar voor een dergelijke procedure? Oftewel: kun jij een dergelijk traject op dit moment wel aan?

Vertrouwenspersonen, politieagenten en advocaten helpen je bij de zakelijke kant van het conflict.  En dus niet met wat het allemaal met je gedaan heeft en misschien nog steeds met je doet. Hoe je de ervaring kunt verwerken en bespreekbaar maken. Hoe je je energie en blijheid weer terugvindt. 

Een klachtenprocedure kan lang duren, soms jarenlang!, en leidt zonder meer tot verstolling van het probleem. Je moet iedere keer weer opnieuw vertellen wat er precies gebeurd is en met bewijzen komen dat jou onrecht is aangedaan, wat helaas maar al te vaak onvoldoende mogelijk blijkt. En dat kost veel slachtoffers enorm veel energie! Een klachtenprocedure, hoe terecht ook (!), wrijft het trauma er vaak dieper in en leidt gemakkelijk tot secundaire victimisatie. Dat houdt in dat je door de klachtenprocedure zelf nog erger getraumatiseerd raakt dan door het oorspronkelijke trauma. Dat komt veel voor; google er maar eens op. 

Doordat het pad van de bevrijding niet ingeslagen kan worden, komt het leven van slachtoffers soms jarenlang stil te staan! Het klinkt mogelijk absurd, en dat is het ook, maar het is volkomen terecht dat zowel slachtoffers als organisaties worstelen met de vraag of ze bepaalde zaken wel of niet aanhangig moeten maken bij een Vertrouwenspersoon. Soms is het voor iedereen beter niet het pad van de klachtenprocedure op te gaan....

Bespreekbaar maken betekent niet per se een klachtenprocedure starten

Bespreekbaar maken is inderdaad buitengewoon belangrijk, maar betekent niet per se dat je een klachtenprocedure moet beginnen. Want een afgehandeld conflict is nog geen opgelost conflict! Klachtenprocedures schieten hun doel vaak gigantisch voorbij en richten meer schade toe dan dat ze helpend, laat staan helend en bevrijdend werken.

Ik heb dat vaak genoeg meegemaakt in mijn conflictcoachingpraktijk. Onlangs nog iemand die 4 jaar geleden op het werk klappen kreeg van een collega, zèlf naar huis werd gestuurd (ipv die collega) en zijn wetenschappelijke carrière verloor. ‘De hulp’ van maar liefst twee vertrouwenspersonen plus de ombudsman van de universiteit leverden hem helemaal niets, nada, nul op, terwijl hij in principe ijzersterk stond... Sterker nog: hun hulp bracht hem verder van huis! Hoe ondermijnend is een dergelijke ervaring denk jij?!

Wat slachtoffers vaak wèl willen

Slachtoffers zijn vaak verward en soms total loss van binnen en simpelweg niet klaar om hun zaak aanhangig te maken bij de politie of vertrouwenspersoon. Behalve dat dit hen voor allerlei risico's stelt die ze op dat moment niet overzien, hebben ze er eigenlijk ook de energie niet voor. Ze moeten eerst zelf weer op hun pootjes komen te staan. Als buitenstaander is het heel erg gemakkelijk om te zeggen: 'Ik zou er werk van maken. Ik zou morgen naar de politie gaan!'

Het slachtoffer denkt maar al te vaak: ‘Jaja, en dan?! Wat schiet ik daar mee op? Ik wil m’n baan niet kwijt. Ik wil mijn kansen niet vergooien. Ik wil de zaak niet groter maken dan nodig is. Ik wil helemaal geen klacht indienen. Maar wat ik wèl wil is dat het gedrag stopt! Ik wil wèl een veilige werkplek cq beschermd worden! En ik wil óók graag weten hoe ik mezelf bescherm en de situatie zo beinvloed, dat deze verandert. Want ik wil wèl mijn werk voort kunnen zetten!’ 

Fair enough. Het is niet meer dan eerlijk om slachtoffers ook bij die wens de ondersteuning te bieden die ze nodig hebben.   

De behoeften van elk slachtoffer

Elk slachtoffer van seksueel en ander grensoverschrijdend gedrag heeft behoefte aan een 100% veilige omgeving. Zodat hij/zij zijn/haar verhaal kan doen zonder bang te hoeven zijn dat diegene aan wie dit verhaal verteld wordt met dit verhaal aan de haal gaat! (doorvertellen) En zonder bang te zijn in een procedure of traject te worden gepusht waar hij/zij niet klaar voor is. Schakel dan ook  altijd een externe partij in die die veiligheid en onafhankelijkheid kan bieden. 

Elk slachtoffer van seksueel en ander grensoverschrijdend gedrag heeft behoefte aan grip op zijn emoties en herstel van zelfvertrouwen/eigenwaarde. En heeft daar doorgaans hulp bij nodig. En  indien er bij deze persoon geen sprake is van een psychische ziekte of persoonlijkheidsstoornis, is er vaak helemaal geen psycholoog of psychiater nodig, en kan volstaan worden met een goede coach. Een trauma is geen psychische ziekte!

Elk slachtoffer van seksueel misbruik en ander grensoverschrijdend gedrag zoekt naar de beste strategie om met de situatie om te gaan. En heeft er doorgaans hulp bij nodig om uit te vinden hoe hij de situatie voor zichzelf in goede banen kan en wil leiden. Het is helemaal niet gezegd dat dit  vanzelfsprekend uitmondt in de keuze voor een klachtenprocedure of juridisch traject! Sommigen geven uiteindelijk de voorkeur aan bemiddeling (relatie centraal), anderen aan mediation (belangen centraal). Omdat dit voor het slachtoffer hele belangrijke voordelen kan bieden. 

Stap 1: individuele transformatieve conflictcoaching bij psychosociale arbeidsbelasting

Beter dan gelijk doorjakkeren naar professionals die hulp bieden bij het afhandelen van conflict (zoals een vertrouwenspersoon, de politie, een mediator, of een advocaat) of professionals die er vanuit een medische bril naar kijken (zoals psychologen, therapeuten en psychiaters) is het om het slachtoffer eerst een pas op de plaats te gunnen voor herstel (grip op emoties) en bezinning op wat hij of zij ècht wil en daarbij nodig heeft. En dan ook te leren hoe, na alles wat er gebeurd is, de situatie bespreekbaar te maken, zodat hij of zij overeind weet te blijven in de mediation of de rechtszaak. 

Transformatieve conflictcoaching biedt de medewerker de broodnodige grond onder de voeten om het proces aan te kunnen en er zelf goed uit te komen. Bij gebrek aan een goede all round interventie op dat niveau ontwikkelden wij 20 jaar geleden al de Vrijplaats®. De Vrijplaats biedt precies die specialistische ondersteuning en begeleiding, die zowel slachtoffers als daders van grensoverschrijdend gedrag nodig hebben: een 100% veilige plek + transformatieve conflictbegeleiding die mensen helpt de situatie constructief te hanteren, te benutten en los te laten. Voor het slachtoffer kan dit alsnog een klachtenprocedure of rechtszaak inhouden, maar vaak ook niet, en is men in staat de situatie in contact op te lossen. Wat alle betrokkenen (inclusief de organisatie als het gedrag op de werkvloer heeft plaats gevonden), sowieso heling en groei oplevert. 

Ken jij iemand die worstelt met de vraag wat in hemelsnaam te doen, wees zo behulpzaam deze mail even door te sturen. Zodat ze beter geinformeerd een eerlijke keuze voor zichzelf kunnen maken. Ze mogen me ook gerust bellen om hun situatie voor te leggen en ik zal iedereen met plezier helpen de voor hèn beste keuze te maken. Dankjewel. 

© drs. Alexandra W.M. van Smoorenburg
conflictbevrijder

Gerelateerde artikelen