Blog van 'n conflictbevrijder

Arbocatalogi papieren tijgers?

Het is ongelooflijk hoe lang het kan duren voordat bepaalde verplichtingen die de wet ons voorschrijft doordringen in het bewustzijn en beleid van werkgevers. De verplichting om psychosociale arbeidsbelasting (PSA) te voorkomen en actief terug te dringen is er daar één van. Al in 2006 schreef ik er het artikel Psychosociale arbeidsbelasting, een nieuw arborisico over, met daarin heldere aanbevelingen, die pas nu beginnen te leven bij een bredere groep. Zou dat komen doordat er nu pas flinke boetes uitgedeeld worden?

Onder psychosociale arbeidsbelasting valt niet alleen (seksuele) intimidatie, agressie en geweld, pesten en discriminatie; ook werkdruk wordt specifiek genoemd in de Arbowet. Dit wordt echter nogal eens over het hoofd gezien. Niet erg handig, want hoge werkdruk is een megaprobleem, zeker in de Zorg en Welzijnsector. Als dit in jouw organisatie speelt, valt bij inspectie niet eenvoudig aan te tonen dat het er niet zou zijn, want te hoge werkdruk laat duidelijke sporen achter: de organisatie scoort dan hoog op psychisch verzuim, zoals burn-out, overspannenheid, depressie en conflictverzuim.

Recente sectorgegevens van Zorg en Welzijn liegen er niet om. Want wist jij dat een kwart van de totale instroom in de WIA (arbeidsongeschiktheid) in Nederland uit deze sector komt? En dat het arbeidsgerelateerde verzuim in de zorg (1,2%), dat voornamelijk veroorzaakt wordt door psychosociale arbeidsbelasting, 20% hoger ligt dan gemiddeld in Nederland (1,0%)? Dit ondanks de aanwezigheid van Arbocatalogi in de instellingen. Klaarblijkelijk zijn dat papieren tijgers. Dus heeft Minister Asscher bestuurders en management in de sector aangezegd dat ze steviger op goede arbeidsomstandigheden moeten sturen. Hij stelt dat intensieve voorlichting van medewerkers over de arbeidsrisico’s noodzakelijk is, alsook toezicht van de leidinggevende opdat de medewerkers de maatregelen ook toepassen. Zonder juiste toepassing en regelmatige evaluatie worden de arbeidsrisico’s onvoldoende beheerst. (zie sectorrapportage Zorg en Welzijn 2013) 

Daarnaast is er een financiële prikkel afgegeven. Overtredingen van de Arbowet worden dit jaar strenger bestraft. De Arbeidsinspectie controleert strenger en boetes worden soms meer dan verdubbeld. Een mooi extra centje voor onze noodlijdende Staat, maar een bittere pil voor organisaties waar de werkdruk huizenhoog is. Het zijn immers de bezuinigingen van diezelfde Staat, die zoveel onrust veroorzaken en de werkdruk in de sector ongehoord opvoeren. Meer gedetailleerde informatie over de inspecties in Zorg en Welzijn, de aangescherpte handhaving en de punten waarop gelet moet worden, heb ik hier bijeengebracht.  

Toch is het goed dat er gehandhaafd wordt, vanuit een hoger standpunt bezien. Eindelijk echte aandacht voor beleid op dit front, en vooral dus voor de uitvoering van dat beleid. De plichtmatige RI&E-lijstjes (risico inventarisatie en evaluatie) die men overal heeft liggen maar die niemand kent, zijn immers veelal een aanfluiting. Ze zijn meestal niet met werknemers zijn gemaakt, maar voor werknemers, en dat werkt gewoon niet. Als dat bij jullie ook zo is, begin dan opnieuw. Skip alle online vragenlijsten (tevredenheidsonderzoeken) en maak afdelingsgewijs concrete werkafspraken gericht op veilige werkomstandigheden, duurzame inzetbaarheid en werkplezier. Dat zal helpen het ziekteverzuim terug te dringen, alsook de enorme kostenpost die met PSA gepaard gaat. 

Een paar concrete onderwerpen in relatie tot terugdringen PSA? Ik zou bijvoorbeeld dit op de agenda van het werkoverleg zetten: 1) behoeftes rondom conflictvaardigheid 2) gedragscode en werkafspraken ongewenste omgangsvormen 3) wat verstaan we onder ‘goed samenwerken’ 4) eigen regelcapaciteit (irt balans leven/werk) 5) balans sturing/ zelfsturing (irt werkplezier) 6) leefstijl 7) ontspanning en bewegen. Met een aantal van deze onderwerpen willen te veel leidinggevenden zich nog altijd liever niet bezighouden, omdat ze het privéterrein van de werknemer te veel naderen. Zet deze overtuiging vanaf nu in de ijskast. Dit valt niet meer te verkopen.

Zeker, de verantwoordelijkheid voor de eigen gezondheid ligt in de eerste plaats bij de werknemer zelf, maar het is vooral de werkgever die voor de kosten opdraait als het fout gaat. Zorg daarom voor bewustzijn over de rolverdeling. Door dit onderwerp van de grond af samen op te pakken creëer je meer begrip en verantwoordelijkheid. Laat ‘ziekte’ op  het terrein van de medische professional liggen, en trek ‘gezondheid’ naar de medewerker en de organisatie toe. Trek samen op. Als je samen de regels maakt, wordt het veel gemakkelijker om elkaar aan te spreken op oncollegiaal, ziekmakend gedrag op de werkvloer.  

© Alexandra van Smoorenburg

Een goede start maken met je team met dit onderwerp? Begin met de mindset ten aanzien van conflict. De workshop Benut je conflict! leent zich hier uitstekend voor. Er loopt nog een mooie actiekorting tot 1 oktober a.s.! 

Gerelateerde blogs

Hoe blijf je overeind als de organisatie onder je kont vandaan afgebroken wordt?

Stress, verzuim en de diagnosekermis, maart 2013

Gelijke behandeling: van gedragscode naar gedrag, maart 2013

Psychosociale arbeidsbelasting op de agenda, maar hoe nu verder?, dec 2010

P&O en psychosociale arbeidsbelasting. De logistiek van de oplossing (artikel), aug 2007

Psychosociale arbeidsbelasting, een ‘nieuw’ arbo risico (artikel), nov 2006