Blog van 'n conflictbevrijder

Wraak komt bij je terug

Haar wijd opengesperde ogen staan dof. Ze zit stil, bewegingloos.‘Ik haat haar’, fluistert Hanneke in antwoord op mijn vraag welke zinnen door haar hoofd spelen als ze aan haar collega denkt. ‘Soms heb ik de aandrang om haar naar de keel te vliegen’ gaat ze toonloos verder. “Niet dat ik dat zal doen, ik kijk wel uit, maar de neiging is er wel. Zij heeft mij kapot gemaakt. Ik ben mijn project kwijt, mijn doel, mijn eigen kamer en mijn plezier in het werk. Ik ben niemand meer in de organisatie. Door haar.’ 

Als ik Hanneke vraag of ze fantasieën heeft over wraak nemen lichten haar ogen even op. Daarna aarzeling. Schaamte? Dan afweer. Alsof er een donker scherm naar beneden valt.

In de roos weet ik, en wacht rustig af. ‘Je bent niet de enige die rondloopt met wraakgevoelens hoor’, zeg ik na een paar minuten. ‘Wraak is een instinctieve reactie. Als iemand ons erg verwond heeft reageren we in eerste instantie meestal in de trant van: ‘Wacht maar, ik zal je krijgen, ik pak je terug. We willen de ander minstens zo veel pijn doen als ie ons heeft aangedaan - en liefst nog een onsje meer.’

Ondanks zichzelf schiet ze in de lach.

‘Het houdt me wel bezig ja’, zegt ze dan langzaam. Ik zie haar schouders 5 cm naar beneden zakken.

'Wat is het aller-allerlelijkste wat je bedacht hebt?' Ik ga er eens goed voor zitten en glimlach haar bemoedigend toe. Om zich te kunnen bevrijden van het conflict is het van belang dat het hele verhaal eruit komt, ook Hannekes eigen schaduwkanten. Zinnen op wraak staat namelijk een effectieve verwerking van eigen leed in de weg. Zolang ze gericht blijft op vereffening en genoegdoening, komt ze niet aan zichzelf toe. En mocht het haar ‘onverhoopt’ niet lukken zich daadwerkelijk op haar collega te wreken, dan werkt het wraakmechanisme zo, dat deze energie zich dan richt op derden: haar ondergeschikten, de kinderen, of de hond. Of, wanneer ze deze  wraakimpuls onderdrukt, op zichzelf. Onder andere ook om met dit zelfdestructieve gedrag anderen een schuldgevoel te bezorgen...

‘Stiekem hoop ik dat ze onderuit gaat en dat zij dan ook weggepromoveerd wordt’, zegt Hanneke, ‘en dat ze dan - net als ik - ook tussen alle anderen in de kantoortuin komt te zitten. Dan kan ze eens voelen hoe dat is.’  

Ik vertel haar dat ik zelf ook ooit wraak nam door met mijn lippenstift de auto van mijn ex te bekladden met ‘… (zijn naam, ik zal hem hier niet noemen) is een lul’. Het had me een beregoed gevoel gegeven, eventjes. Tot bleek dat zijn nieuwe vriendin voor het tijdschrift werkte waar ik toentertijd op freelance basis voor schreef. Daarna kon ik het dus verder wel schudden met opdrachten! 

Dit bericht vrolijkt Hanneke zichtbaar op, waarna we haar wraakgevoelens verder exploreren en haar meer subtiele vormen van wraak in kaart brengen, zoals:

-    anderen voor haar collega ‘waarschuwen’

-    niet tegen haar collega praten

-    de vermoorde onschuld spelen (van buiten vriendelijk, maar met haar houding een verborgen aanklacht uitstralend)

-    haar opponent waar mogelijk haar fouten inpeperen, om haar een schuldgevoel te bezorgen.

Dan vraag ik haar wat goede redenen zouden kunnen zijn om van bovengenoemde acties af te zien. Dit blijkt de one million dollar vraag te zijn die haar in contact brengt met wat voor haar zelf belangrijk is. Plotseling wordt het Hanneke duidelijk welke effecten haar gedrag op haar eigen welzijn hebben. Zo blijkt ze doodmoe te zijn van het verhaal dat ze zichzelf almaar vertelt, over hoe slecht en verdorven haar collega is. Ook moet ze toegeven dat het zinnen op wraak haar gedachten dermate beheerst, dat ze nauwelijks energie over houdt voor andere zaken, waardoor ze intussen ook allerlei fysieke klachten aan het ontwikkelen is. Als ze zich realiseert dat ze feitelijk een beetje begint te lijken op de collega die ze zo verafschuwt, komt het verdriet pas echt los. Het tast haar zelfbeeld aan.  Dan kijkt Hanneke me enigszins hulpeloos aan. ‘Misschien kan ik die wraakgedachtes inderdaad beter loslaten, maar … wat moet ik dan?!

‘Stop met vechten tegen wat al gebeurd is’ zeg ik. 'En accepteer waar je bent. Je kunt wel blijven hopen op een beter verleden, maar dat zal niet meer veranderen. Je collega is wie ze is en zal niet veranderen. Het is niet jouw taak om haar te veranderen. Wel zou je zelf kunnen veranderen, door voor vreedzaamheid en je eigen welzijn te kiezen, in plaats van voor strijd.'

‘Dat kan toch niet zo maar’, zegt Hanneke aarzelend.

‘Wat heb je er voor nodig?’, vraag ik.

Het blijft lang stil.

‘Vergeving', zegt ze dan. 'Van mezelf’. 

© Alexandra van Smoorenburg

Loop jij net als Hanneke ook rond met haatgevoelens over je collega of je leidinggevende?

Met transformatieve conflictcoaching ontdek je jouw persoonlijke route om jezelf te bevrijden. 

Gerelateerde blogs

Leidinggevende: heb je oog voor het wraakmechanisme?, juni 2013

De teleurstelling van de reddende engel, feb 2013

Veranker je hartkwaliteiten (en versterk je charisma), jan 2013